ثبت نام سایت قالیبافی,
    سایت قالیبافی فنی کرج,
    سایت برای وام قالیبافی,
دانلود فایل نقشه

رمز فایل : www.carpetmaster.ir

    سایت قالیبافی استان قزوین,
    سایت ثبت نام قالیبافی,
    سایت قالیبافی انواع قالی,
دانلود فایل نقشه

رمز فایل : www.carpetmaster.ir

    ثبت در سایت قالیبافی,
    سایت ثبت بیمه قالیبافی,
    سایت قالیبافی استان مرکزی,

ابعاد به سانت: ۸۷* ۶۵ در رجشمار ۴۶

ابعاد به گره: ۵۶۹* ۴۲۵

تعداد رنگ: ۸۴

تعداد مقاط: ۲۰

قیمت فایل : رایگان

برای دانلود فایل اصلی اینجا کلیک کنید

رمز فایل : www.carpetmaster.ir

    سایت رسمی قالیبافی استان کرمانشاه,
    وام قالیبافی سایت وزارت بازرگانی,
    سایت ثبت نام وام قالیبافی,
    سایت ثبت نام دریافت وام قالیبافی,

ابعاد به سانت: ۸۷* ۶۵ در رجشمار ۴۶

ابعاد به گره: ۵۶۹* ۴۲۵

تعداد رنگ: ۸۴

تعداد مقاط: ۲۰

قیمت فایل : رایگان

برای دانلود فایل اصلی اینجا کلیک کنید

رمز فایل : www.carpetmaster.ir

    سایت ثبت نام وام خیاطی و قالیبافی,
    سایت فنی و حرفه ای اصفهان قالیبافی,
    سایت فنی حرفه ای قالیبافی کرج,
    وام قالیبافی سایت فنی حرفه ای اصفهان,

رفع چروكيدگي فرش

گاهي اوقات تار و پود پشمي برخي از فرش هاي ايلياتي در اثر مررو زمان كش آمده و در نتيجه قسمت اين فرش ها چروكيده مي شود. اين عارضه ممكن است به سبب تابيدن غير يكنواخت پشم نيز بروز نمايد.

با كمال تأسف براي اين قبيل فرش ها راه چاره اساسي وجود ندارد. تنها توصيه مي شود در صورت بروز اولين آثار چروك خوردگي ترتيبي داده شود كه قسمت هاي چروك خورده كمتر در معرض پاخوردگي قرار گيرند. اگر فسمت چروك خورده در ميانه فرش باشد شايد بتوان به كمك قيد و دستگاه هاي مخصوص شبكه تار و پود فرش را كشيد و تا اندازه اي آن راصاف كرد. در صورتي كه چين و چروك فرش زياد باشد مي توان ناحيه چروك خورده را عوض كرده وبه جاي آن قسمت جديدي بافت البته در صورتي كه ارزش تجارتي فرش اجازه پر دردسرو هزينه زياد آن را بدهد

    سایت جواب آزمون قالیبافی فنی و حرفه ای,
    سایت ثبت نام برای بیمه قالیبافی بانوان,
    سایت رسمی فنی حرفه ای جهت ثبت نام قالیبافی کرج,
    قالیبافی,
    قالیبافی اعتماد,

مواد اوليه و مورد نياز قالي بافي

پشم

در فلات پهناور ايران علي رغم خشكي نسبي آب و هواي آن، مراتع سرسبزي براي پرورش دام وجود دارد. در دامنه هاي كوه هاي البرز و رشته جبال زاگرس به ويژه در نواحي سنندج و كرمانشاه و نواحي شمال خراسان و بلوچستان و نقاط مركزي ايران گوسفنداني پرورش مي يابند كه پشم هاي مرغوب آن ها در تهيه فرش هاي با دوام و پاخور بكار مي روند.

نژادهاي معروف گوسفندان ايران عبارتند از: قره گل، ماكوئي، سنجابي، كردي، افشاري، بلوچي، قزل، كلكوهي، مغاني، بختياري، نائيني و سنگسري.

بيشتر گوسفندان ايران از نوع نژادهاي با پشم ضخيم هستند و متجاوز از 65 تا 70 درصد پشم آن ها از نوع هتروتيپ HETEROTYPE است بر اثر اين كيفيت تار پشم زبرتر، ضخيم تر و مستحكم تر بوده و كاملاً مناسب براي قالي بافي مي باشد. قطر تار پشم نژادهاي گوسفندان ايران بين 35 تا 50 ميكرون (35 تا 50 هزارم ميلي متر) و طول آن ها حتي تا 38 سانتي متر نيز مي رسد.

گوسفنداني كه در كوهستان ها و هواي معتدل پرورش مي يابند نسبت به گوسفندان نقاط پست و مرطوب پشم هاي مرغوب تري توليد مي كنند. هم چنين پشم هائي كه در فصل بهار چيده شده باشند كيفيت بهتري نسبت به پشم هاي پائيزه دارند.

پشم هاي سفيد رنگ خاصيت رنگ پذيري بهتري نسبت به ساير پشم ها دارند لذا بيشتر مطلوب رنگرزان هستند. ناگفته نماند رنگ پشم گوسفندان نژاد سفيد روشن نيست بلكه در حقيقت نخودي و يا زرد روشن است. تنها پشم برخي از نژادها مانند گوسفندان سيستاني به طور كامل سفيد و براق هستند كه بعد از رنگرزي شفافيت و جلوه خاصي پيدا مي كنند.

پشمي كه براي بافت قالي انتخاب مي گردد بايد داراي خصوصياتويژه اي باشد. قطر پشم هاي مناسب براي قالي بافي در حدود 30 تا 40 ميكرون (30 تا 40 هزارم ميلي متر) است. از پشم معمولاً پرز و يا گوشت فرش بافته مي شود ولي بافندگان ايلياتي مانند قشقائي، بلوچ ها، تراكمه و طوايف لر تار و پود فرش هاي خود را نيز از پشم انتخاب مي كنند. به ندرت در گذشته نيز برخي از فرش هاي همداني و بلوچي با پشم شتر بافته مي شده است. تقريباً در تمام مراكز بافندگي ايران شيرازه هاي فرش را از جنس پشم انتخاب مي كنند ( به استثناي فرش هاي ابريشمي). در فرش هاي لري و بلوچي گاهي نيز از موي بز براي اين منظور استفاده مي كنند.

در موارد معدودي در گذشته برخي از سوداگران و قالي بافان متقلب از الياف سلولزي پشم نما مانند «كوپر آمونيوم ويسكوز» يا پشم هاي نامرغوبي كه از صورت نخ خارج شده و دوباره رشته شده بودند و يا از پشم مردار در بافت فرش استفاده مي نمودند. اين گونه تقلبات كه گاهي توأم با استفاده از رنگ هاي جوهري بود موجب آن شد كه تا مدتي به شهرت فرش هاي ايران لطمه وارد شود.

پشمي كه از گوسفند چيده مي شود داراي مواد خارجي زيادي است كه قبل از ريسندگي بايد آن ها را از پشم جدا كرد. اين مواد عبارتند از: چربي پشم (لانولين)، ادرار و عرق بدن حيوان كه در روي پشم خشك شده و حاوي املاح پتاسيم و سديم و اسيدهاي معدني و آلي مي باشد و هم چنين شن و خاك و خاشاك و سوخته هاي داغ و باقي مانده روغن ها و مرهم هايي كه براي التيام زخم بر روي بدن حيوان ماليده اند.

براي جدا كردن اين مواد بايد الياف پشم را شست و شو نمود. بعد از اين عمل بايد آب پشم با دقت گرفته شده و در مكاني كاملاً تميز به صورت يكنواخت خشك شود. اين قبيل عمليات را يا با دست و يا در كارخانه هاي پشم شويي كه با وسايل شستشوي مكانيكي و دستگاه هاي خشك كن مجهز هستند انجام مي دهند.

بعد از مرحله خشك شدن پشم ها را مي ريسند و سپس كلاف هاي حاصله را در كارگاه هاي رنگرزي به رنگ هاي مورد نظر در مي آورند. عمل ريسندگي را يا با دست انجام مي دهند (دست ريس) و يا اينكه در ماشين هاي مخصوص آنها را مي ريسند كه در اين صورت پشم در مقدار زياد و به صورت كاملاً يكنواخت رشته و تابيده مي شود. پشم هاي دست ريس بيشتر در روستاها و مراكز قالي بافي ايلياتي تهيه مي شوند.

كرك

    تسهیلات قالیبافی,
    قالیبافی چیست,
    قالیبافی pdf,
    وام قالیبافی,
    رشته قالیبافی,

كرك

كرك يكي از مواد تشكيل دهنده قالي هاي ظريف و نسبتاً گران قيمت است. كرك در اصطلاح به پشم هاي نرمي كه روي بدن گوسفند و بز و شتر روئيده و به هنگام شانه كردن بدن اين حيوانات بين دندانه هاي شانه گير مي كنند گفته مي شود.

با توجه به كثرت قاليچه هاي موجود در بازار كه به غلط به قاليچه هاي كركي معروف هستند به خوبي استنباط مي شود كه اين تعداد قاليچه قاعدتاً نمي توانند از پشم هايي كه بدين طريق مشكل بدست مي آيند بافته شود بلكه پشم هاي ظريف خارجي مانند «مرينوس» هستند كه پرز اين قبيل قاليچه ها را تشكيل مي دهند.

پنبه

الياف پنبه اي در قالي بافي مورد مصرف زياد دارند به طوري كه تقريباً مي توان گفت كه تار و پود اكثر فرش هاي ايران از پنبه مي باشد. يكي از امتيازات رشته هاي پنبه اي نسبت به انواع پشمي آن اين است كه چون آفت بيد به خوردن آن تمايلي ندارد لذا فرش هايي كه تار و پود آن ها از پنبه مي باشد در صورتي كه در معرض بيد خوردگي قرار گيرند تنها پرز و يا گوشت آن ها از بين مي رود و سوراخ و يا حفره اي در آن ايجاد نمي شود و در نتيجه به آساني مي توان طبقه جديدي از پرز را از طريق گره زدن بر روي شبكه تار و پود فرش كه سالم باقي مانده است به وجود آورد.

الياف پنبه اي استحكام زيادتري نسبت به پشم دارند و هم چنين به دليل خاصيت كشش كمتري كه در مقايسه با الياف پشمي دارند براي تار و پود قالي مناسب تر مي باشند. پنبه ايران با خصوصيات ويژه اي كه دارد برخلاف عدم قابليتش براي بافت پارچه هاي ظريف براي تار و پود فرش هاي درشت بافت و متوسط بسيار مناسب است. از الياف پنبه اي نمي توان براي پرز قالي استفاده كرد. در موارد بسيار نادري ديده شده است كه پنبه را براق و ابريشم نما كرده و فرش هاي ابريشمي تقلبي از آن بافته اند. گاهي براي پود گذاري به جاي پنبه از الياف ويسكوز نيز استفاده مي شود. براي تشخيص پنبه از ويسكوز بهترين طريقه اين است كه الياف مشكوك را در آب خيس كنند. الياف ويسكوز بعد از اين عمل به سهولت پاره مي شوند در حالي كه پنبه مقاومت بيشتري از خود نشان مي دهد.

ابريشم

الياف ابريشم يا از پيله كرم ابريشم بدست مي آيند و يا بصورت مصنوعي توليد مي شوند كه البته نوع مصنوعي آن براي بافت فرش چندان مناسب نيست. الياف ابريشمي در نسبت مساوي به قطر به مراتب مستحكم تر از الياف پشمي مي باشند.

بافت فرش با مصالح ابريشمي كاري بسيار دقيق و پرزحمت است به اين سبب هميشه فرش هاي گرانبها و با رج شمار بالا را با آن مي بافند. گاهي از ابريشم براي برق و جلا دادن و برجسته نشان دادن طرح و نقش استفاده مي كنند مانند فرش هاي گل ابريشم نائين، كاشان، تبريز و بيرجند و يا اينكه به عنوان تار و پود آن را به كار مي برند (قاليچه هاي چله ابريشمي اصفهاني).

معمولاً نسبت وزني تار و پود و پرز در فرش هاي پشمي و ابريشمي با توجه به نوع بافت به شرح زير مي باشد. چله (تار) 20-12 درصد، خامه يا پرز 70-50 درصد. و به عنوان يك قاعده كم و بيش كلي مي توان گفت كه از صد در صد وزن فرش پانزده درصد آن چله، پانزده درصد وزن پود و بقيه (هفتاد درصد) مربوط به وزن پرز فرش مي باشد

    بیمه قالیبافی,
قالیبافی صنعتی,
    اموزشگاه قالیبافی,
    شغل قالیبافی,
    وام‏ ‏قالیبافی,

طبقه بندي فرش ها

به علت تعدد مراكز فرش بافي در ايران و طرح هاي متنوع مورد عمل قالي بافان اين مناطق و تقليدي كه از طرح هاي اختصاصي يك منطقه در مناطق ديگر مي شود. گاهي شناخت دقيق محل بافت برخي از فرش ها تا حدودي مشكل مي گردد در اين مورد ضابطه هايي از قبيل نوع گره، نوع رنگ، جنس الياف، تعداد پود، ارتفاع پرز و برخي ديگر از جزئيات مشخصه هاي مهمي هستند كه م لاك عمل خبرگان قرار مي گيرند.

گاهي فرش را از لحاظ مراكزي كه در آن خريد و فروش صورت گرفته است نام گذاري مي كنند كه عملي كاملاً لغو و بي مورد است. به عنوادن مثال فرش هايي به نام موصل (شهري در عراق) در اندازه هاي تقريبي 130×200 سانتي متر كه در اصل فرش هاي بافت همدان و كردستان هستند.

به طور كلي فرش هاي ايران را از نظر گاه مراكز بافت در دو گروه بزرگ مي توان طبقه بندي كرد.

فرش هاي ايلياتي

فرش هاي ايلياتي دست بافت عشاير بوده و به علت ضرورت زندگي و كيفيت خاص كوچ اكثر در اندازه هاي كوچك و كناره مي باشند. دستگاه هاي قالي بافي عشاير افقي و ساختماني بسيار ساده دارند و به گونه اي است كه در موقع استقرار بتوانند به سادگي آن را گسترده و با آهنگ عزيمنت ايل با سرعت و سهولت آن را جمع آوري كرده به پشت چهار پايان بسته و حمل كنند. فرش هاي ايلياتي بيشتر از نوع ضخيم و رنگ هاي به كار رفته در الياف آن ها بيشتر طبيعي مي باشد. گره فرش هاي آن ها اغلب از نوع تركي و در عشاير فارس زيان از نوع سنه است نقشه هاي دل خواه بافنده هاي عشايري اكثر هندسي و ذهن بافت مي باشد. بافت فرش در اندازه هاي بزرگ و مطابق با نقشه هاي متداول در مراكز قالي بافي شهري در ميان عشاير معمول نيست.

فرش هاي روستايي و شهري

فرش هاي روستايي و شهري به طور معمول در كارگاه هاي ثابت بافته مي شوند و كيفيت بافت آن ها از ضخيم ترين تا ظريف ترين نوع ممكن متغير است. فرش هاي مراكز شهري اكثر داراي نقشه بوده و نسبت به فرش هاي ده بافت كيفيت بهتري دارند.

طبقه بندي فرش ها بر اساس اندازه

1- قاليچه هاي بسيار كوچك به نام هاي پادري – پاتختي – و پشتي به ابعاد تقريبي 60×50 و 80×60 و 90×60 سانتي متر.

2- قاليچه هاي كوچك به نام ذرع و نيم به اندازه هاي تقريبي 150×100سانتي متر و ابعاد مشابه. در بازار قاليچه هايي در مقياس كوچك تر از اين اندازه ها را به نام ذرع و چارك مي نامند.

3- قاليچه هايي به نام موصل به اندازه هاي تقريبي 200×130 سانتي متر.

4- قاليچه هاي متوسط به نام سجاده يا دو ذرعي به اندازه هاي تقريبي 210×150 سانتي متر.

5- قاليچه هاي بزرگ و يا قالي هاي كوچك در ابعاد تقريبي 150×250 و 170×280 سانتي متر و يا اندازه هاي مشابه كه در اصطلاح به آن ها «پرده» مي گويند.

6- قالي هاي كوچك و بزرگ كه در اندازه هاي 2×3 و 5/2×5/3 و 4×3 و 5×4 و 5/4×6 متر و يا اندازه هاي مشابه بافته مي شوند.

(در قالي هاي به ابعاد فوق اختلاف بين طول و عرض به طور معمول يك متر در نظر گرفته مي شود).

7- به غير از ابعاد فوق در مراكز بافندگي ايران بنابر سنت ها و عادت هاي بافنده ها، كناره هاي كوتاه كه در اصطلاح به آن «خرك» گفته مي شود به اندازه هاي تقريبي 90-80×230-180 سانتي متر و كناره هاي معمولي به عرض 70 تا 110 سانتي متر و طول 280 تا 1600 سانتي متر نيز بافته مي شوند.

8- كلگي و يا سرانداز كناره عريضي است به ابعاد تقريبي 120 تا 180 سانتي عرض و 250 تا 500 سانتي متر طول كه معمولاً راهروهاي فراخ را با آن مفروش مي نمايند و يا در بالا و پائين فرش اصلي سالن پهن مي شوند.

علاوه بر مقياس هاي ياد شده در بسياري از مناطق بافندگي ايران از جمله كرمان، تبريز، بيرجند، شيراز، بختياري، نائين و غيره فرش هاي مربع به اندازه هاي 1×1 و 5/1×5/1 و 2×2 و 5/3×5/3 متر بافته مي شود و در اصفهان و تبريز و قم فرشينه هاي گرد و بيضي شكل در مقياس هاي نه چندان بزرگ و به تعدادي نه چندان انبوه توليد مي شود.

فراسوي اين اندازه ها و معيارهاي تجارتي گاهي به فرش هايي بسيار گران بها و با ارزش اغلب در اندازه هاي بزرگ بر مي خوريم كه بر اساس سفارش بافته شده و غالباً زينت بخش بناها و ساختمان ها يا كاخ هاي با شكوه بزرگان عالم و ثروتمندان جهان مي گردند.

يكي از نمونه ها فرش زيبايي است در مساحت 730 متر مربع (7/20×35 متر) كه در سال هاي اخير بعد از چهار سال كار مداوم 52 بافنده ماهر در تحت سرپرستي استاد رضا زاينده به اتمام رسيده است. در نقشه اين فرش جالب كه از شاهكارهاي هنرمند طراح استاد اكبر زرين نقش نماي داخلي گنبد شيخ لطف الله (اصفهان) پوشانيده است. براي برجسته نشان دادن نقش هاي اين شاهكار بي همتا تنها 1500 كيلوگرم ابريشم خالص به كار رفته است.

فرش گل ابريشم بسيار بزرگ ديگري به مساحت 1240 متر مربع (31×40 متر) كه به جرأت مي توان آن را بزرگ ترين فرش دست بافت جهان ناميد نيز در سال هاي اخير پس از چهار سال كار بي وقفه چهل بافنده چيره دست نجف آبادي از دار پائين كشيده شده است. اين فرش فوق العاده جالب و ظريف بر اساس طرح هاي نائين با تار و پود پنبه اي و پرز پشم و ابريشم با 20000 گره در هر رج بافته شده است.

به هنگامي كه دفتر شاهكارهاي فرش ايران را ورق مي زنيم اشاره به چند نمونه فرش بسيار با اهميت ديگر البته نه به عظمت فرش هاي ياد شده فوق ولي حائز اهميت از نظر ظرافت و مشخصات استثنائي آن ها كه در سال هاي اخير بافندگان مبتكر و با ذوق آن ها را به مجموعه فرش هاي بسيار نفيس ايران افزوده اند بسيار به جا خواهد بود.

يكي از آن ها قاليچه كوچكي به مساحت 2 متر مربع است كه يك خانواده تبريزي كار بافت آن را با نهايت استادي با به كار بردن 2200 قطعه سنگ قيمتي به پايان رسانيده است. ديگري قاليچه اي حجمي به شكل بطري نوشابه به ارتفاع 125 سانتي و قطر 30 سانتي متر كه توسط يك هنرمند قالي بافت به نام حسين كوزه گر به صرف 4 سال وقت بافته شده است.

اصفهان فرشي به نام ثارالله در ابعاد 360×510 سانتي متر با 31 ميليون گره (1688453 گره در هر متر مربع) بافته شده و به بارگاه حضرت اباعبدالله الحسين (ع) هديه گرديده است. اين فرش بي نظير به مراتب از فرش شكارگاه وين كه به نام ظريف ترين قالي دوران صفويه نام برده شده است ريز بافت تر است (تعداد گره هاي فرش اخير الذكر 1274000 گره در هر متر مربع است(

    ابزارآلات قالیبافی,
    قالیبافی رفسنجان,
    قالیبافی کرج,
    آموزش pdf قالی بافی,
    آموزش قالی بافی تصویر,
كرمان
سر سلسله نقاشان بزرگ ايران محسن خان نقاش معروف كرماني است (متولدي سال 1211 شمسي و متوفي در سال 1290 شمسي). فرزند اين هنرمند بزرگ حسن خان يكي از طراحان نام آور و برجسته نقش قالي است. شاگردان حسن خان به ترتيب عبارتند از: زمان خان – احمد علي خان كربلائي – اكبر فدائي – كاشي نقاش – حاج محمد جعفر – عزيز الله بهارستاني – رضا بهره مند و حسين رسولي راوري كه هر كدام از آن ها با ابداع نقش هاي جديد و دلفريب هنر نقش قالي را در خطه كرمان به اوج كمال خود رسانيدند.
در نسل سوم نقاشان كرماني به نام هاي محمد علي شاهرخي پسر حسن خان – اكبر بهارستاني فرزند عزيز الله بهارستاني – عباس سروري – احمد كيوان – علي صوتي و حسين واعظي برخورد مي كنيم.
ب: اصفهان
در معرفي نام هاي معروف نقش قالي اصفهان بي ترديد بايد ابتدا به نام عيسي بهادري اشاره شود. اين هنرمند برجسته در سال 1284 شمسي در دهكده برچالو (اراك) به دنيا آمد. او پس از اتمام مدرسه كمال الملك در سال 1315 به سرپرستي هنرستان هنرهاي زيبا اصفهان برگزيده شد به مدت 30 سال در اين سمت شاگردان زيادي را در همه رشته هاي هنرهاي تزئيني به ويژه در نقاشي و تذهيب و نقش قالي تربيت كرد و طرح هاي بسيار جالبي را به مجموعه طرح هاي ايراني افزود. جواد رستم شيرازي – پورصفا – هوشنگ جزي زاده – محمود فرشچيان و جعفر قلي دادخواه همگي از دانش آموخته گان اين هنرستان و از شاگردان و همكاران او بودند.
در بين شاگردان عيسي بهادري استاد محمود فرشچيان به شهرت بيشتري دست يافت و بدين لحاظ يادآوري كامل تري را شايسته است. استاد فرشچيان متولد 1308 در شهر اصفهان يكي از هنرمندان نام آور ايران در رشته هاي نقاشي مينياتور است هر چند كه در رشته هاي تذهيب و نقش قالي و طرح كاشي نيز از تخصص و مهارت بالايي بهره مند است. محمود فرشچيان در محافل هنري ايران و خارج از معروفيت فوق العاده اي بهره مند است. از طرح هاي او كه بيانگر انديشه ها و تخيلات نامحدود انساني است تابلوهاي زيبايي در كارگاه ههاي فرش بافي ايران به ويژه تبريز بافته شده است.
در اين روزها كارگاه قالي بافي عالي نسب تبريز به صورت انحصاري به بافت آثار استاد اشتغال دارد كه نمونه اي چند از آن ها زينت بخش اين كتاب است.
احمد ارچنگ (متولد 1293 شمسي) هنرمند برجسته ديگري است كه از او طرح هاي چشم نواز و زيبايي در نقش قالي بافي مانده است. شاگردان اب استعداد اين هنرمند به نام هاي عباس كرباسيون و رحمت الله شادمان در ادامه كار استاد هم اكنون به كار طراحي در اصفهان اشتغال دارند. جعفر رشتيان طراح معروف ديگري در اصفهان كه تا چند پيش در قيد حيات بود در زمينه طرح هاي منظره اي نمونه هاي بسيار با ارزشي را از خود به جاي گذاشت.
در خاتمه به نام حسين مصور الملكي (متولد 1270 شمسي) از نقاشان م شهور نقش قالي اصفهان اشاره مي شود.
ج: كاشان
در دفتر طراحان بزرگ و صاحب سبك كاشان در يكصد و ده سال اخير ابتدا به نام رضا صانعي (مير سيد رضا خان) كه از پيش كسوتان هنرمند نقش قالي است بر مي خوريم. اين هنرمند نامدار در سال 1265 شمسي در شهر كاشان متولد شد. او مانند ساير هنرمندان هم عصر خود نقاشي و طراحي را در نزد ميرزا احمد و برادرش ميرزا علي اكبر آموخت به زودي خود به مرحله استادي رسيد. آثار او بيشتر به صورت دور نما و پرتره مي باشند. همكار و داماد او ميرزا نصرالله صانعي (نقاش زاده) نيز از اساتيد فن نقش قالي است كه بيشتر در سبك كلاسيك كار مي كرده است.
دبير الصنايع – آقا رضا وفا و ميرزا عباس صنيعي نيز از استادان فن هستند و هنر نقاش قالي كاشان به مقياس زياد مديون ذوق و نو آوري و خلاقيت هنري آنان مي باشد. محمد و نظام افسري دو تن از اعضاء خانواده هنرمند افسري در كاشان مي باشند كه در رشته نقش قالي به مرحله استادي رسيدند. كارهاي اين دو نقاش چيره دست بيشتر در مايه طرح هاي طبيعت و صورت سازي به چشم مي خورند.
در يادآوري ساير هنرمندان صاحب شهرت اين رشته بايد به نام هاي محمد صنعي فرزند ميرزا عباس صنيعي و مرتضي درويش و بالاخره سيد محسن صانعي فرزند رضا صانعي كه در شهر مشهد به كار طراحي فرش اشتغال دارد اشاره شود.
د: تبريز
از قديمي ها رسام ارژنگي و مير مصور را كه مينياتوريست و نقاش قالي و از بنيان گزاران مدرسه صنايع متظرفه تبريز بوده اند و هم چنين حبيب الله امين افشار هنرمند برجسته ديگري كه در سال 1367 چهره در نقاب خاك كسيد و محمد تقي خياباني را نام مي بريم و از هنرمندان نسل جوان تر ابوالحسن خياباني – اكبر برگي – قلي نامي – محمد حسين نجف زاده – يوسف تأملي – ابوالقاسم اماقاني – رضا اسكندري و ابراهيم رضايي شايسته يادآوري هستند كه هر كدام از آنها با ذوق و كوشش فراوان سعي آن دارند كه برگ جديدي بر دفتر طرح هاي جاوداني فرش ايران بيافزايند.
هـ : مشهد
از طراحان مشهور و قديمي مشهد مي توان عبدالحميد صنعت نگار (متولد 1287 در كرمان) را نام برد كه طراح نقشه بسياري از فرش هاي بافته شده در كارگاه عمو اوغلي بوده است. طرح معروف به كوزه كناني از كارهاي اين هنرمند است.
علي اكبر طرحچي فرزند عباس طرحچي معروف به نگارنده نيز از طراحان قديمي و پرسابقه مشهد است. از نسل جوان تر محمد حسين فخرالواعظين مهدوي (متولد 1310 شمسي) فرزند شيخ عبدالكريم فخرالواعظين مهدوي طراح و نقاش قديمي كرماني و احمد بهبودي و حسين شهيدي نژاد هنرمندان كارگاه هاي قالي بافي آستان قدس رضوي و شركت سهامي فرش ايران شعبه مشهد شايسته تجليل و يادآوري هستند.
و: تهران
در يادآوري نام هنرمندان نقش قالي و تذهيب در تهران نخست به سراغ نقش آفرينان هنرستان عالي هنرهاي زيباي تهران رفته و حسين طاهر زاده بهزاد رئيس و استاد اين هنرستان كه در نقش قالي و تذهيب و مينياتور هنرمند برجسته اي بود معرفي مي نمايد.
رضا وفا كاشاني هنرمند نامدار ديگري كه به صورت آينه اي شفاف جلوه هاي هنري و مهارت هاي پدر و عموي با استعداد و پر هنر خود ميرزا علي اكبر و ميرزا احمد را بر روي هنرمندان نسل جديدتر منعكس نمود.
غلامحسين صديق اسكنداني (متولد 1280 شمسي در تبريز) استاد طراحي هنرهاي تزئيني در اداره هنرهاي زيباي كشور – اسدالله دقيقي هنرمند ديگري وابسته به هنرستان عالي هنرهاي زيباي تهران – هادي اقدسيه – محمد حسين نقشه چي – علي درودي – علي اشرف كاشاني – عبدالكريم رفيعي – اسدالله غفاري – (انجداني) استادان نقش قالي و تذهيب اداره هنرهاي زيباي كشور و بالاخره عبدالله باقري رئيس قسمت تذهيب اين اداره (نگارنده در سال هال 1328 و 1329 افتخار شاگردي استاد را داشت) شايسته هر گونه تجليل و يادآوري هستند.
از نقاشان كم و بيش جواني كه به صورت آزاد در تهران فعاليت مي كنند و يا در استخدام سازمان هايي مانند شركت سهامي فرش ايران هستند مي توان حسن موسوي سيرت – اكبر عندليب – جعفر پاك دست – منصور تمسون و هم چنين خانم معصومه حسيني را نام برد.
در پايان فصل طراحان فرش زندگي هنرمند بلند آوازه اي را كه عنوان پدر فرش نوين ايران را به خود اختصاص داده است به كوتاهي مرور مي كنيم.
استاد ابوالفتح رسام عرب زاده در سال 1293 در خانواده اي هنرمند در شهر تبريز متولد شد و در زمستان 1376 دار فاني را بدرود گفت. شادروان عرب زاده از فارغ التحصيلان هنرستان عالي هنرهاي زيباي تهران بود. او در طي زندگي گهربار و خلاق هنري خود در تمام رشته هاي نقاشي و مينياتور – مجسمه سازي – نقش قالي – رنگرزي و بافندگي قالي ذوق هنري و استعداد بي مانندي از خود نشان داد.
شكوفايي هنر استاد در طراحي و بافت فرش اندكي بيش ا هل سال پيش آغاز شد و همواره به عنوان يكي از استادان مسلم اين رشته هنري در بين اهل فن شناخته شده بود. در آثار عرب زاده استفاده از مينياتور كه اولين هنري بود كه در هنرستان هنرهاي زيباي تهران با آن آشنا شده بود زياد به چشم مي خورد. شگفتي و اوج خلاقيت استاد اين بود كه ا و با حفظ تمام ميراث هاي هنري دست به نو آوري مي زد و از چهار چوب نقش هاي سنتي بيرون مي رفت كه گاهي مورد انتقاد برخي از هم كاران خود قرار مي گرفت كه از طرح هاي او به عنوان «نقش غلط» ياد مي گردند.
شادروان عرب زاده بنيان گذار اولين آموزشگاه هنري قالي بافي در تهران بود او در آخرين سال هاي حيات خود با مشاركت شهداري تهران مؤسسه اي به نام «بنياد فرهنگي و هنري فرش رسام عرب زاده» را پي ريز كرد و 66 قطعه از دست بافت هاي خود را نيز به پاس گذاران 66 سال از عمر خود به آن بنياد اهداء كرد.
طبقه بندي طرح هاي قالي
قبل از شروع به بحث درباره طرح هاي قالي توجه خوانندگان را به سه سبك اصلي كه كليه طرح هاي قالي در آن ها طبقه بندي مي شوند جلب مي نماييم.
درون مايه ها و اشكالي كه اجزاء متشكله يك طرح را تشكيل مي دهند از تركيب و اتصال و چرخش و تداوم خطوط به وجود مي آيند. حال اگر تمامي اين خطوط با يكديگر زاويه داشته باشند طرح هاي حاصل رد سبك هندسي طبقه بندي مي شوند و اگر اين خطوط فاقد زاويه باشند سبك را منحني و يا گردان مي نامند و هرگاه برخي از خطوط طرح با يك ديگر زاويه داشته و مقدار از مسير خود را به صورت منحني و بدون زاويه طي نمايند به آن سبك شاخه شكسته مي گويند.
نمونه هايي از طرح هاي سبك هندسي را اغلب در فرش ايلياتي تركمني، بلوچي، لري، افشاري و برخي از فرش هاي مراكز بافندگي شهري مانند قم، جوشقان، اردبيل و منطقه هاي غربي ايران مشاهده مي كنيم. گروه هاي فرعي اين سبك عبارتند از هندسي جوشقاني، هندسي كف ساده، هنندسي ستاره (موزائيك)، هندسي بندي قابي، هندسي لچك و ترنج، هندسي خاتم شيرازي.
در اين جا بي مناسبت نيست به اين نكته اشاره شود كه اصطلاح طرح هاي اقتباسي را كه برخي از كارشناسان در مورد تعدادي از فرش هاي بافته شده در سبك هندسي را به كار مي برند از نظر نگارنده واژه صحيحي نمي باشد چه اگر مقصود طرح هاي ناحيه قفقاز باشد ما بي آنكه منكر تأثري طرح هاي اين ناحيه در طرح فرش هاي نواحي شمالي ايران مانند اردبيل، مشكي شهر، مغان، زنجان و بسياري از ايلات ايران شويم بايد خاطر نشان سازيم كه ناحيه قفقاز خود در اصل تا گذشته اي نه چندان دور جزئي از خاك ايران بوده و پس از جنگ هاي ايران و روسيه در زمان قاجاريه بر اساس معاهده هاي تركمانچاي و گلستان ضميمه خاك روسيه تزاري شده است. بنابراين در اصالت و وابستگي اين طرح به مجموعه طرح هاي اصيل ايراني هيچ گونه شك و ترديدي وجود ندارد.
فرش هاي در سبك شاخه شكسته در مراكز فرش بافي هريس، ساروق، بيجار، بختياري و طرح هاي در سبك منحني بيشتر در كارگاه هاي شهري و در مراكز بافندگي قم، كاشان، اصفهان، تهران، نائين، كرمان و خراسان بافته مي شوند.
طرح هاي قالي را بر حسب آن كه زادگاه آن در ميان عشاير و ايلات بوده و يا اين كه توسط طراحان نقش قالي مراكز بافندگي شهري تهيه شده باشد به دو گروه بزرگ طرح هاي ايلياتي و طرح هاي شهري تقسيم بندي مي كنند.
طرح هاي ايلياتي
اين طرح هاي از قديمي ترين و اصيل ترين طرح هاي قالي بافي ايران هستند و بيشتر بدون نقشه بوده و ذهن بافت مي باشند. توتم هاي قبيله اي، طبيعت و حيواننات و اشياء مورد علاقه و استفاده افراد ايل و روستانشينان در اين طرح ها تجسم چشم گيري دارند.
رنگ هاي زنده و زيبايي ساده و دل انگيز اين طرح ها آن چنان است كه گاه طالبان خوش سليقه فرش، دست بافتهايي با اين گونه طرح ها را بر فرش هاي كاملاً دقيق و ظريف كارگاه هاي شهري ترجيح مي دهند. به طور كلي تمامي اين طرح هاي در سبك هاي هندسي و شاخه شكسته بافته مي شوند.
اين طرح ها را گاهي به نام محل هايي كه اين فرش ها در آن جا بافته شده اند مي نامند مانند مزلقان، فردوس، ويس و گاهي نام تيره هاي ايلي مانند هيبت لو، يلمه و گاه نام افراد صاحب نفوذ محلي مانند سالارخاني، يعقوب خاني و علي ميرزايي را مي گيرند. طرح هاي قشقائي، تركمني، بلوچي، افشاري، لري، شاهسون و ساير ايلات را به لحاظ دارا بودن ريشه هاي ايلي و چگونگي بافت مي توان در اين گروه طبقه بندي كرد.
طرح هاي شهري
نقشه فرش هاي روستايي و مراكز شهري اكثر پيچيده تر و بيشتر با خطوط منحني هستند و براي انتقال اجزاء آن بر روي قالي به اجبار بايد از الگو و يا نقشه استفاده كرد. طراحان نقش قالي نقشه هاي مورد نظر را بر روي كاغذهاي شطرنجي ميلي متري ترسيم مي كنند. هر خانه شطرنج معرف يك گره در روي قالي مي باشد. ممكن است نقشه هاي سياه و سفيد حاوي شماره هاي رنگ و يا در اصل رنگي باشند.
طراحي در قالي بافي كاري است مستقل و به عهده هنرمنداني است كه تنها در اين زمينه فعاليت دارند. اين نقاش ها برابر با سفارش كارگاه هاي قالي بافي و يا نظر شخصي طرح هاي قالي را تهيه مي نمايند. به جز نقشه هايي كه در كارگاه هاي طراحي خصوصي تهيه مي شوند هنرمندان نقش قالي مراكز دولتي ذيربط نيز به كار ترسيم نقشه هاي زيبا و ابتكاري اشتغال دارند. آن ها در اين تلاش هستند كه به راهي بيرون از بدعت ها و سنت هاي گذشته در زمينه طراحي دست يابند و تا حدودي نيز در اين مهم موفق بوده اند به ويژه هنرمندان تهراني كه در سال هاي اخير طرح هاي جالب و دلپسندي را به وجود آورده اند